Lęk i medycyna holistyczna-całościowe spojrzenie na zdrowie pacjenta

Lęk (ang. anxiety) to jedno z najczęstszych zaburzeń psychicznych, które może znacząco obniżać jakość życia, relacje społeczne oraz wydolność zawodową. Szacuje się, że nawet 1 na 4 osoby na świecie doświadcza objawów zaburzeń lękowych, a wśród osób z chorobami przewlekłymi odsetek ten może sięgać 70%.

Kobiety są szczególnie narażone – dwukrotnie częściej niż mężczyźni.

Współczesny styl życia – chroniczny stres, niedobór snu, zanieczyszczenie środowiska, nadmiar bodźców cyfrowych i uboga w składniki odżywcze dieta – sprzyja rozregulowaniu układów odpowiedzialnych za regulację emocji.

Medycyna funkcjonalna a lęk

Podejście medycyny funkcjonalnej różni się od klasycznej psychiatrii tym, że nie skupia się wyłącznie na łagodzeniu objawów, lecz na poszukiwaniu przyczyn zaburzenia.

Lekarz funkcjonalny analizuje kompleksowo:

• historię zdrowia pacjenta,

• sposób odżywiania, poziom stresu i aktywności fizycznej,

• czynniki środowiskowe (toksyczne metale, pleśnie, pestycydy),

• a także biochemię organizmu i mikrobiom jelitowy.

Dzięki temu możliwe jest opracowanie spersonalizowanego planu terapeutycznego, obejmującego nie tylko psychikę, ale także ciało i środowisko, w jakim pacjent funkcjonuje.

Możliwe przyczyny lęku z perspektywy medycyny funkcjonalnej

1. Dysregulacja osi HPA

Oś podwzgórze–przysadka–nadnercza (HPA) jest kluczowa w odpowiedzi organizmu na stres. Jej nadmierna aktywacja prowadzi do przewlekłego wzrostu kortyzolu, co może powodować drażliwość, problemy ze snem, napięcie mięśniowe i poczucie niepokoju.

2. Mikrobiom jelitowy i stan zapalny

Coraz więcej badań potwierdza, że jelita i mózg są ze sobą ściśle powiązane poprzez tzw. oś jelitowo-mózgową (gut–brain axis). Dysbioza, czyli zaburzenie równowagi mikrobioty, może wpływać na produkcję neuroprzekaźników, takich jak serotonina, GABA i dopamina. Zaburzony mikrobiom może też nasilać stany zapalne i przepuszczalność jelit („leaky gut”), co sprzyja objawom lękowym i depresyjnym.

3. Niedobory składników odżywczych

Braki magnezu, cynku, witamin z grupy B, witaminy D oraz kwasów tłuszczowych omega-3 mogą zaburzać funkcjonowanie układu nerwowego. Wiele z tych składników uczestniczy w produkcji neuroprzekaźników i modulacji stresu oksydacyjnego.

4. Stres i brak snu

Chroniczny brak snu zwiększa poziom kortyzolu i adrenaliny, a także obniża aktywność kory przedczołowej, odpowiedzialnej za racjonalne myślenie i kontrolę emocji.

5. Zaburzenia hormonalne i tarczycy

Zarówno niedoczynność, jak i nadczynność tarczycy mogą objawiać się stanami lękowymi. U kobiet wpływ na samopoczucie mają także wahania estrogenów i progesteronu, szczególnie w okresie menopauzy lub po porodzie.

Diagnostyka funkcjonalna przy zaburzeniach lękowych

W celu oceny przyczyn zaburzeń nastroju medycyna funkcjonalna może wykorzystywać:

• Testy mikrobiomu jelitowego (np. GI MAP, GI Effects) – ocena równowagi mikroflory, obecności patogenów, markerów zapalenia.

• Analizy metabolitów i mikroelementów (Metabolomix, NutrEval) – wykrywają niedobory witamin, minerałów i antyoksydantów.

• Testy hormonów stresu i neuroprzekaźników (np. DUTCH Test) – pokazują profil kortyzolu i jego rytm dobowy.

• Badania stanu zapalnego (CRP, IL-6, homocysteina) – mogą wskazywać na ukryte procesy zapalne wpływające na układ nerwowy.

Jak wspierać organizm w terapii lęku

1. Dieta- bardzo ważny element terapii, który powinien uwzględniać wszelkie nietolerancje i nadwrażliwości pokarmowe, stan mikrobiomu jelitowego, gdyż to one mogą być przyczyną nasilającą występujące u pacjenta zaburzenia lękowe

2. Suplementacja, najlepiej odpowiednio dobrana, celowana, opracowana na podstawie faktycznych niedoborów witamin i minerałów

   
   

3. Styl życia i techniki relaksacyjne

   Codzienna aktywność fizyczna – nawet 30 minut spaceru poprawia nastrój poprzez zwiększenie poziomu endorfin.

   Medytacja, techniki oddechowe, joga – obniżają napięcie i aktywność osi HPA.

   Kontakt z naturą i ograniczenie ekspozycji na ekrany – wspierają regenerację układu nerwowego.

Podsumowanie

Medycyna funkcjonalna pokazuje, że lęk nie jest wyłącznie problemem psychiatrycznym, lecz objawem zaburzonej równowagi całego organizmu – neurohormonalnej, immunologicznej i metabolicznej. Zrozumienie przyczyn i ich systemowa korekta daje szansę na trwałe wsparcie zdrowia psychicznego i emocjonalnego, bez konieczności ograniczania się jedynie do farmakoterapii.

W Vitality wsparciem pacjentów z zaburzeniami lękowymi zajmuje się Pani Doktor Psychiatra Paulina Przybycień- Gawęda, która wraz z Panią Doktor Iloną Molińska prowadzą pacjentów wykorzystując metody holistycznej oceny stanu klinicznego oraz leczenia.

Bibliografia:

1. National Institute of Mental Health (NIMH) – Anxiety Disorders

2. Harvard Medical School – The Gut-Brain Connection

3. Carabotti M. et al. (2015) – The gut–brain axis: interactions between enteric microbiota, central and enteric nervous systems, Annals of Gastroenterology, 28(2): 203–209.

4. Lopresti A.L. (2019) – The effects of psychological and environmental stress on micronutrient concentrations in the body, Advances in Nutrition, 10(6): 1031–1041.

5. Song C. et al. (2020) – Omega-3 fatty acids and anxiety: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials, JAMA Network Open, 3(10): e2015896.

6. Feder A., Nestler E.J., Charney D.S. (2009) – Psychobiology and molecular genetics of resilience, Nature Reviews Neuroscience, 10(6): 446–457.

7. Institute for Functional Medicine (IFM) – Functional Medicine and Mental Health

8. Anderson G., Maes M. (2017) – Gut dysbiosis, leaky gut, and depression: Proinflammatory models of mental illness, Progress in Neuro-Psychopharmacology and Biological Psychiatry, 79: 45–64.

9. Miller A.H., Raison C.L. (2016) – The role of inflammation in depression: From evolutionary imperative to modern treatment target, Nature Reviews Immunology, 16(1): 22–34.